Przeczytane ponownie: „Klara i półmrok” Jose Carlos Somoza

Rok 2006. Światem artystycznym rządzi kierunek zwany hiperdramatyzmem, który przejawia się w malowaniu i odpowiednim upozowaniu ludzkiego ciała. Człowiek staje się więc płótnem i każdego dnia przez określony czas wystawia się w galerii bądź domu prywatnego kolekcjonera. Biznes kręci się znakomicie, najwspanialsze żywe obrazy warte są miliony dolarów, a ich twórca Brunon van Tysch zostaje okrzyknięty najgenialniejszym artystą swoich czasów, i porównywany jest do Michała Anioła czy Rembrandta. Dobrą passę hiperdramatyzmu przerywa jednak brutalny mord na „Defloracji”, jednym z obrazów kolekcji „Kwiaty”. Służby bezpieczeństwa wpadają w panikę: wielkimi krokami zbliża się najnowsza wystawa Mistrza, a morderca wygłasza artystyczne manifesty
i prawdopodobnie uderzy ponownie.

„Warto od czasu do czasu stanąć twarzą w twarz z tym, co nam się nie podoba. To, co nam się nie podoba, jest jak uczciwy przyjaciel: mówi prawdę, nawet jeśli nas ona dotyka.”

„Klara i półmrok” to wciągający i mieszający w głowie thriller znakomitego Jose Carlosa Somozy, hiszpańskiego pisarza i psychiatry. Somoza napięcie buduje już od pierwszej strony, od jego powieści tak trudno się oderwać, że jednego wieczoru zapomniałam położyć się spać. Znacie to uczucie, kiedy po prostu musicie wiedzieć, co będzie dalej? W przypadku tej powieści czytelnicze szaleństwo ogarnęło mnie po raz drugi. Po 4 latach wróciłam do „Klary i półmrok” i z radością stwierdziłam, że nadal nie mogę się oderwać, że ta lektura działa jak narkotyk i ogromnie na mnie oddziaływuje – w każdy możliwy sposób. Somoza jest moim mistrzem, o czym Wam już pisałam w recenzjach „Jaskini filozofów”, „Dafne znikającej”, „Klucza do otchłani” i „Przynęty” (choć ta ostatnia jest jego najsłabszą powieścią w ogóle, a nadal pozostaje dobra!).

Co decyduje więc o tym, że czytając Somozę przepadam? Przede wszystkim zagłębinie się w ludzką psychikę, odkrywanie jej najciemniejszych aspektów, przedstawianie bohaterów tak ludzkich i złożonych, jak to tylko w literaturze możliwe. Wyjaśniając postawy swoich postaci, Somoza często odwołuje się do ich dzieciństwa i udowadnia, jak bardzo wpływa ono na to, kim stajemy się później.

W opisywanej powieści pisarz główną bohaterką czyni Klarę Reves, jedno z wielu ludzkich płócien. Wraz z nią czytelnik poznaje tajniki gruntowania ludzkiego obrazu, technika, która nazywa się „napinaniem” jest co najmniej przerażająca i tu rodzi się pytanie, czym jest człowieczeństwo? Czy dziewczynka, która zginęła, będąc „Defloracją” była obrazem czy człowiekiem? Postaci powieści mają podzielone zdanie na ten temat. Są tacy, którzy ślepo wierzą w wizję Mistrza i pozwolą mu na wszystko – dla nich Annek była wartym miliony dolarów płótnem, a jej śmierć oznacza zniszczenie jednego z najważniejszych dzieł w historii ludzkości. Czy istnieje więc jakaś granica, której artysta nie może przekroczyć? U Somozy wszystkie te aspekty są tak wplecione w zwyczajne życie, że wydają się całkowicie normalne. Ci, którzy nie nadają się na płótna, zostają przedmiotami użytkowymi, mamy więc ludzkie lampy i stoliki na kawę. Wszyscy chcą stanowić część hiperdramatyzmu, być częścią niezwykłego świata artystów.

„Nasze niewielkie przewinienia spłacamy z nawiązką w naszym życiu, nie ma innego piekła. Istnienie nieba jest kwestią wiary, ale istnienie piekła nie podlega żadnej dyskusji. Nikt nie może być ateistą wobec piekła, ponieważ piekło istnieje, jest tutaj.”

Ostatnie kilkadziesiąsiąt stron to prawdziwe mistrzostwo, napięcie sięga granic, a morderca nadal pozostaje wolny. „Klara i półmrok” znakomicie łączy literaturę wysoką z thrillerem, poszukiwania zabójcy mieszają się z rozważaniami o istocie humanizmu i roli sztuki. Wizja Somozy jest bardzo realistyczna i chyba to tak przeraża. Czy świat jednak jest gotowy na hiperdramatyzm? Mam nadzieję, że nie.

Ocena: 9/10.