„Jaskinia filozofów” Jose Carlos Somoza, czyli znowu zachwalam

„Kiedy piszesz, stwarzasz wizje, które, w świetle spojrzenia na nie innym okiem jawią się w wyobraźni czytelnika w odmiennej postaci, niewyobrażalnej dla twórcy."

Kolejna recenzja powieści Somozy i znowu będę chwalić. Tym razem nawet bardziej niż ostatnio. Ale od początku: przeglądałam ostatnio półkę z książkami i „Jaskinia filozofów” przyciągnęła mnie tajemną siłą :P A tak na poważnie: miałam w pamięci wrażenie, jakie książka wywarła na mnie 3 lata temu i postanowiłam ją sobie odświeżyć.

Starożytna Grecja, epoka platońska. Atenami wstrząsa seria tajemniczych morderstw, których ofiarami są członkowie Akademii Platona. Śledztwo podejmuje Herakles Pontor, Tropiciel Tajemnic. To składa się na właściwą treść książki. Akcja toczy się także w czasach współczesnych. Bezimienny tłumacz dostaje do przekładu „Jaskinię filozofów” pióra anonimowego autora. W przypisach czyni notatki, w których opisuje czytelnikowi pracę nad książką, z którą od początku czuje się silnie związany. W pewnym momencie dochodzi do wniosku, że tekst zawiera silne eidesis, a więc klucz do właściwego odczytania powieści. Obsesyjnie poszukując kolejnych obrazów, odkrywa, że starożytny tekst ma związek z nim samym… 

„Och, ta literatura! – rzekł. – Czytać, przyjacielu, nie znaczy rozmyślać samotnie; czytanie jest rozmową. Ale to dialog platoniczny. Twój rozmoówca jest czyjąś ideą. Ale nie ideą niezmienną: podczas rozmowy zmieniasz ją, bierzesz na własność, wierzysz w jej niezależne istnienie…”

Za „Jaskinię filozofów” Somoza otrzymał w 2002 The Gold Dagger Award, a więc najbardziej prestiżową brytyjską nagrodę, przyznawaną za najlepszą powieść kryminalną. Według mnie, w pełni mu się należało, bo napisał książkę pod każdym względem niezwykłą. Tłumacz, odnajdujący siebie w tekście sprzed tysięcy lat; do tego podwójna, a jednak ściśle, łącząca się ze sobą fabuła, świetnie poprowadzona narracja, wartka akcja i wspaniały autorski zamysł, sprawiają, że czytelnik po pierwsze nie może się oderwać od lektury, po drugie rośnie jego apetyt na kolejne książki Hiszpana.

Somoza po raz kolejny udowodnił także swój kunszt pisarski. Jego powieści napisane są pięknym, acz niemęczącym językiem. Czyta się je szybko, a napięcie rośnie w miarę rozwoju akcji. „Jaskinia filozofów” jest jednak specyficznym dziełem i tu przypisy Tłumacza okazały się być nawet ciekawsze niż rozwiązanie zagadki morderstw.

Wbrew tytułowi autor nie poświęca dużo miejsca filozofii, ale literaturze. To ona jest bowiem głównym przedmiotem jego rozważań i właściwym bohaterem utworu. Oczywiście, z jednej strony mamy posuwające się naprzód śledztwo wielkiego Tropiciela Tajemnic, a z drugiej biednego Tłumacza, który nie wie, co się dzieje. Wnikliwy czytelnik jednak zauważy, że autor prowadzi wyrafinowaną grę, której celem jest uświadomienie nam, że literatura to rodzaj rozmowy z czytelnikiem.

„Nie nazwę cię ani tchórzem, ani śmiałkiem, póki nie poznam przyczyny twego lęku, bo wyłącznie od tego będzie zależała ocena, kim jesteś.”

„Jaskinia filozofów” zadziwi Was, skłoni do refleksji i co najważniejsze: tak wciągnie, że zapomnicie nawet o sprawdzeniu facebooka. Zachęcam.

Ocena: 9/10.

Tego autora czytaj też:
"Dafne znikająca"
"Klucz do otchłani"
"Przynęta"