100 książek wg BBC: „Nowy wspaniały świat” Aldous Huxley

Czy świat, w którym wszyscy są szczęśliwi i nie mają żadnych problemów, ma rację bytu? Jak można żyć w społeczeństwie, w którym wszyscy są tacy sami i nie posiadają zdolności myślenia, najważniejszej cechy, odróżniającej człowieka od zwierzęcia? I kto chciałby żyć w świecie, nastawionym na konsumpcję i seks, a ogołoconym z miłości, przyjaźni i kultury przez duże K.?

Aldous Huxley napisał przerażającą antyutopię, która zaskakuje celnością spostrzeżeń. Pomimo tego, że książka została wydana w 1931 roku, wiele jej idei jest aktualnych po dzień dzisiejszy. Czyż nie żyjemy w świecie nastawionym na nieustanny rozwój technologiczny, a seks bez zobowiązań nie staje się coraz powszechniejszy? U Huxleya nie widok nagości budzi wstyd, ale miłość. Ludzie powstają w fabrykach w wyniku sztucznego zapładniania i klonowania. Żyją w ściśle zhierarchizowanym społeczeństwie, w którym każdy ma z góry określone miejsce. Nagradzana jest zwyczajność, a nietypowość surowo karana. Każdy, kto nie myśli szablonowo, kto ma własne zdanie, jest niebezpieczny i stanowi ogromne zagrożenie dla rozwoju ludzkości.

„Niech pan rozważy rzecz na zimno, panie Foster, a zobaczy pan, że nie ma potworniejszego przestępstwa nad nietypowe zachowanie. Morderstwo oznacza śmierć tylko jednostki, a czymże w końcu jest jednostka? [...] Nietypowość zagraża czemuś więcej niż tylko życiu jednostki; ono godzi w Społeczeństwo samo.”

Trudno nie zauważyć podobieństw „Nowego wspaniałego świata” do komunizmu, który autor doskonale poznał, wszak żył w czasach Stalina. Na powieść składa się jednak nie tylko zapis rzeczywistości, ale też prorocza wizja przyszłości: narkotyki, przygodny seks, bezmyślność – Huxley przewidział wszystko, także niebezpieczeństwa propagandy. Czytając niejednokrotnie miałam wrażenie, że nasze czasy zostały skrytykowane przez człowieka, któremu nigdy nie dane było ich poznać (pisarz umarł w 1963 roku).

Antyutopia to jeden z tych rodzajów utworów literackich po które chętnie sięgam. Może niektórzy z Was pamiętają moją recenzję „Opowieści podręcznej” Margaret Atwood, będącej przerażającą wizję kierunku, do którego nieuchronnie zmierza świat. „Nowy wspaniały świat” to przy powieści Kanadyjki dość optymistyczne wyobrażenie o przyszłości, w końcu wszyscy są szczęśliwi, nikt nie skarży się na swój los. No może jednak nie wszyscy.

Książka skupia się bowiem na przedstawieniu losu kilku osób, które zachowują się nietypowo, co jest największym przestępstwem w Republice Świata. To właśnie ich zmagania z systemem, a także sobą, autor uczynił główną problematyką książki.

„- A ja lubię kłopoty. - My nie - odrzekł zarządca. - Wolimy, żeby wszystko szło nam wygodnie. - Ja nie chcę wygody. Ja chcę Boga, poezji, prawdziwego niebezpieczeństwa, wolności, cnoty. Chcę grzechu. - Inaczej mówiąc - stwierdził Mustafa Mond - domaga się pan prawa do bycia nieszczęśliwym.”

„Nowy wspaniały świat” nie jest łatwą, ani przyjemną lekturą. Ci jednak, którzy się odważą sięgnąć po Huxleya z pewnością nie pożałują.

Ocena: 7,5/10.