„Zapiski z wielkiego kraju” Bill Bryson, czyli ironicznie o Ameryce

Ameryka – kraj fast foodów i baseballu. Potęga - pod wieloma względami. Miejsce, gdzie załatwienie sprawy w urzędzie graniczy z cudem, a wolny czas spędza się w centrach handlowych.  Do takiej Ameryki po 20 latach nieobecności wraca Bill Bryson, felietonista, znany ze swego ironicznego stylu i specyficznego poczucia humoru.

Bryson, gdy opuszczał ojczyznę był jeszcze młodzieńcem, podczas, gdy powrócił jako człowiek dojrzały, obciążony bagażem doświadczeń, angielską żoną i czwórką dzieci. Był więc zupełnie innym człowiekiem. Nie on jeden jednak: dawno niewidziana, odrzucona przezeń Ameryka, niczym obrażona kochanka, wypięła się na niego i zmieniła tak bardzo, że z trudem może ją poznać. I właśnie o tym odkrywaniu ojczyzny na nowo traktują „Zapiski z wielkiego kraju”.

Książka jest zbiorem felietonów, jakie ukazały się w gazecie „The Mail on Sunday” w latach 1996-1998. Niektóre teksty nie są więc już aktualne, ale bynajmniej nie odbiera im to uroku. Bryson porusza szeroką gamę tematów: od konsumpcjonizmu po karę śmierci, sprzedaż wysyłkową i biurokrację. Niektóre felietony rozśmieszyły mnie do łez, inne mocno wynudziły lub zirytowały niepotrzebną ilością danych statystycznych. Brysonowi nie można jednak odmówić poczucia humoru i lekkiego, ironicznego stylu, dzięki czemu lektura jest przeważnie łatwa i przyjemna. W „Zapiskach z wielkiego kraju” nie znajdziecie naukowych wywodów, próbujących wyjaśnić, dlaczego w Ameryce jest tak, a nie inaczej. To, co dostaniecie, to swobodne opowiastki o codziennym życiu człowieka, który zapomniał, jak to jest być Amerykaninem i dlaczego właściwie to jest takie fajne.

Bryson o swojej ojczyźnie pisze tak:

„W Ameryce jest wiele rzeczy, które są kapitalne. Wszystkie te dobrze znane sprawy, o których powszechnie wiadomo – łatwość i wygoda codziennego życia, przyjazne nastawienie ludzi, niesamowicie wielkie porcje jedzenia w restauracjach, ta upajająca świadomość, że niemal każda potrzeba czy zachcianka może być z łatwością i natychmiast spełniona.”

Przeważające fragmenty wyglądają jednak tak:

„A więc skąd się bierze ta cała głupota? Nie mam pojęcia, ale jestem pewien – całkiem na serio – że we współczesnym amerykańskim życiu istnieje coś, co tłumi myślenie, nawet u mniej więcej normalnych ludzi.”

Takim wstawkom towarzyszy zazwyczaj rozwodzenie się nad głupotą telewizji i urzędników, i tym, że Amerykanie właściwie nic nie wiedzą. Bryson słusznie zauważa, że w żadnym innym kraju na świecie mieszkańcy nie mają wszystkiego podanego na tacy. 

Wyobraźmy więc sobie, że udaliśmy się w podróż do Stanów. Razu pewnego zatęskniliśmy za domem, więc kupujemy gazetę, by dowiedzieć się najświeższych wieści z kraju. Natrafiliśmy na artykuł o Polsce, a tam w tekście o strajku w Warszawie, pojawia się dodatkowa informacja, że jest to stolica i że Polska graniczy z Rosją i Niemcami. Pomyślicie sobie: wtf?! A Bryson Wam odpowie, śmiejąc się: to jest właśnie kwintesencja Ameryki! Nie dziwcie się więc Europejczycy, że Amerykanie nie wiedzą, że stolicą Hiszpanii wcale nie jest Barcelona. Bo po co niby im taka wiedza, skoro dziennikarze skrupulatnie wszystko wyjaśnią i wytłumaczą, jak dziecku w szkole?

To co mnie osobiście denerwuje u Amerykanów to to, że przez to, że nie oglądają dobrych seriali, te najczęściej po 1 sezonie znikają z anteny. Tak było z „Alcatraz” – wciągnęłam się, a tu pewnego dnia czytam, że produkcję skasowano z powodu niskich wyników oglądalności. Podobny los spotkał „V” i „Pan Am”. Teraz drżę o „Pamiętniki Carrie”, bo podobno i to Amerykanom nie podeszło. Nie wspomnę już moim ulubionym serialu „Mad Men”, który również ludziom zza oceanu się nie spodobał. Ten serial udało się jednak ocalić, bo bije rekordy popularności na całym świecie, poza Stanami oczywiście. Nawet w naszym polskim „Newsweeku” pisano o fenomenie „Mad Men” przy okazji premiery 5. sezonu. Tak więc czasami nuż mi się w kieszeni otwiera, jak czytam „z powodu niskich wyników oglądalności…”.

No ale wracając już do tematu…

„Zapiski z wielkiego kraju” to zbiór wielu znakomitych i kilku śmiertelnie nudnych felietonów. Czytanie Brysona to przeważnie świetna zabawa i czysta przyjemność. Szkoda, że dziennikarz nie był w Polsce. Ciekawa jestem, co napisałby o naszych przywarach i jak by mu się u nas żyło.

A na koniec mój ulubiony fragment, w którym Bryson opisuje jak to w Ameryce pozywa się wszystkich i za wszystko, i o zgrozo, często wygrywa tysiące dolarów:

 „Jestem pewien, że czytaliście już o tej kobiecie z Kalifornii, która pozwała spółkę Walta Disneya po tym, jak ona i jej rodzina zostali napadnięci w parku rozrywki Disneyland. Głównym powodem pozwu było to, że gdy jej wnuki zostały zabrane na zaplecze przez personel, który chciał je tam uspokoić po napadzie, to przeżyły ogromny szok, widząc, jak postaci z disnejowskich kreskówek zdejmują z siebie kostiumy. Odkrycie, że Myszka Miki i pies Goofy tak naprawdę są zwykłymi ludźmi w kostiumach, było dla tych niebożąt zupełnie nie do zniesienia.”

Ocena: 7/10.