100 książek wg BBC: „Przeminęło z wiatrem” Margaret Mitchell

 „Chcę szukać w starych miastach i starych krajach zapachu dawnych czasów, który się tam jeszcze unosi.” 

Jeden z bohaterów „Przeminęło z wiatrem” nie może odnaleźć się w czasach, jakie nastały po zakończeniu wojny secesyjnej i przywołuje pojęcie zmierzchu bogów. Romantyk i myśliciel, Ashley Wilkes, nie potrafił zapomnieć o bogatym i sielskim Południu, w jakim dorastał i tak naprawdę umarł wraz z przegraną wojsk Konfederacji. Jego rozmówczyni, Scarlett O’Hara, osoba nad wyraz praktyczna, nie mogła zrozumieć uczuć Ashleya i wszystkich tych, którzy żyli przeszłością. Była kobietą z głową na karku, upartą jak osioł, bezczelną i wyrachowaną, i to pozwoliło jej nie tylko przetrwać, ale też całkiem nieźle się urządzić w nowej rzeczywistości. Tylko ona mogła w sukni uszytej z zasłon matki i kapeluszu z piórami, wyrwanymi kogutowi, próbować uwieść mężczyznę. Wojna secesyjna mogła zniszczyć Południe, ale nie Scarlett O’Harę.

„Przeminęło z wiatrem” Margaret Mitchell to wielowątkowa powieść z bogatym tłem społeczno-historycznym. Losy głównych bohaterów są pretekstem do przedstawienia upadku Południa, okrucieństwa wojny i różnych życiowych postaw, jakie można było przyjąć. Gdzieś pomiędzy narodzinami i śmiercią, biedą i bogactwem, zabawą i łzami, głodem i przepychem, rodzi się niezwykła miłość, która stanie się siłą i motorem napędowym jej nosicieli. To jak bardzo okrutny i zmienny jest los, i jak szybko wszystko przemija świetnie oddaje tytuł powieści, pod którym kryją się co najmniej dwa znaczenia.

Po pierwsze jest to metafora przeminięcia świata, brutalnie zmiecionego przez podmuch wiatru. Podczas, gdy Północ bawiła się i triumfowała, Południe ledwie egzystowało. Jankesi niszczyli wszystko, co spotkali na swojej drodze: palili domy, gwałcili niewiasty, zabierali żywność i zabijali. I pomyśleć, że przed wybuchem wojny, mieszkańcy Południa byli pewni zwycięstwa, myśleli, że są bogami, którzy mogą wszystko i głęboko wierzyli w słuszność walk. Ci, którzy ośmielili się wytknąć Konfederatom błędy, byli wykluczeni z towarzystwa i znienawidzeni. W książce spotykamy się zasadniczo z trzema postawami: Rhetta, który uważał, że Konfederacja nie ma szans i nie bał się o tym mówić, Ashleya, który również o tym wiedział, ale milczał i poszedł na wojnę jak wszyscy, i tych, którzy faktycznie wierzyli w zwycięstwo i nie bali się walczyć, i ginąć w imię ideałów. Tytuł może też odnosić się do przemijania miłości, choć nie jest to do końca pewne. Mitchell nie zakończyła swojej książki jednoznacznie, zostawiła Scarlett nadzieję, a nam, czytelnikom, pole do popisu: możemy sami zdecydować, jak chcemy widzieć dalsze losy pary wszech czasów.

„Świat cały nie zdoła nas pokonać, gubimy się jednak sami przez zbyt mocne pragnienie rzeczy, których już nie posiadamy – i przez zbyt uporczywe życie wspomnieniami”.

Z rumieńcem na twarzy i  zawstydzeniem muszę przyznać, że zakochałam się w Rhetcie Buttlerze. Ach, cóż to za charakterny mężczyzna! Tak cudownie męski, dowcipny i silny. Ashley przy nim to zagubiony chłopiec, w którym kobieta absolutnie nie może znaleźć oparcia. Raz za razem pukałam się w głowę, myśląc, jak do diaska, Scarlett może być tak ślepa! Jak ona może kochać Ashleya, podczas, gdy Rhett jest taki wspaniały! Dialogi panny O’Hary i pana Buttlera przyprawiały mnie o szybce bicie serca. Trzeba przyznać, że ta zabawa w kotka i myszkę, a może raczej przebiegłego kocura i sprytną kotkę, wyszła Margaret Mitchell przednio. Do tego język powieści, prosty i bezpośredni, świetnie oddaje jej charakter. Jestem szczerze zachwycona.

Na zakończenie chciałabym pochylić czoła przed Melanią Wilkes. Ta krucha i wrażliwa kobieta, miała w sobie więcej hartu ducha od niejednego żołnierza. Rhett nazywał ją wielką damą i darzył ogromnym szacunkiem, ona jedna mogła ukoić jego ból i przemówić do rozsądku. Początkowo Melania wydawała mi się mdła i nijaka, ale potem, po wybuchu wojny, pokazała, że to ona nosi spodnie w rodzinie Wilkesów. Była wsparciem dla Ashleya i Scarlett, przeciwstawiła się wszystkim, by chronić dwoje ludzi, których kochała najbardziej na świecie, a przy tym nigdy nie przestała być damą. Zadufana w sobie Scarlett zbyt późno doceniła Melanię, my, czytelnicy, nie spychajmy jej jednak na margines, bo to ona jest dobrym duchem powieści, osobą, za którą nieustannie bym tęskniła, gdybym ją znała. Melania jest także jedyną postacią, nad którą zapłakałam, poruszyła moje serce jak żaden inny bohater książki.

„Przeminęło z wiatrem” to powieść epicka, napisana z rozmachem, wyjątkowa. Pomimo sporych rozmiarów czyta się ją jednym tchem. Jest to jedna z tych historii, o których długo się nie zapomina, która zostawiają trwały ślad w duszy i głęboko poruszają. Gdybym spotkała Margaret Mitchell, powiedziałabym: dziękuję pani za tę powieść, za Rhetta, Scarlett, Melanię i Mammy, za wzruszenia, jakie przeżyłam i radość z lektury. To jedna z najpiękniejszych książek, jakie kiedykolwiek przeczytałam.

 „Boga biorę na świadka, że Jankesi nie pokonają mnie nigdy. Przetrwam to wszystko, a jak wojna się skończy, nigdy w życiu nie będę więcej głodna. Ani ja, ani nikt z moich bliskich. Choćbym miała kraść i zabijać – Bóg mi świadkiem, że nigdy więcej głodna nie będę.”

Ocena: 10!/10.

Mój czytelniczy rok zaczął się bardzo dobrze, choć czuję, że nieprędko dam kolejnej książce 10 z wykrzyknikiem i wydaje mi się, że recenzowana powieść znajdzie się w czołówce 2013 roku.